Durango, en recuerdo, 31 de marzo de 1937

Todos los 31 de marzo, los y las duranguesas recuerdan a las víctimas del bombardeo de 1937. Tiene lugar una ceremonia sencilla en el pórtico de Santa María: ofrenda floral, bailes de honor y canción conmemorativa. En el 80º aniversario Rosa Mendibe ha sido la encargada de hacer la ofrenda floral como testigo de los bombardeos, dantzaris del grupo Kriskitin han ofrecido el aurresku de honor y el coro de Iurreta ha interpretado los versos de la canción del bombardeo. 

La periodista Jone Guenetxea encargada de presentar el acto de esta edición ha leído el siguiente texto en euskera:

Durango, 1937ko martxoaren 31 gogoan
Bonbapean suntsitu gura izan zen herria gogoan. Zerutik eroritako suak erail zituenak gogoan. Isiltasunetik irtendako garrasiak gogoan.

Ez zuten ikusitakoa eta sentitutakoa kontatzeko hitzik aurkitu. Nahi eta ezin. Behar eta ezin. Gainera… behartu zituzten isiltasunean jarraitzen. Ez zelako gertatu gertatutakoa. Ikusitakoa begitazioa izan zelako. Urteak igaro eta horrelakoak entzun eta irakurri beharra izan zuten. Baina… begitazio hark eramandako anaiak, arrebak, amak, aitak, lagunak, ezagunak… utzitako hutsunea ez zuen denborak edo beste edozerk ase.

Izan genuen irabazle militarren bake garaia
Ahaztuak izango zirela pentsatu zuten. Betirako estalita gelditzen zela iragana. Baina badirudi ez zekitela… lurra erabiliz estaltzen dena, egiaren euriak eta haizeak berriro azaleratzen dutela. Eta egia, justizia, memoria eta oroimena ekarriko duen esperantzarekin, euri eta haize hoiek askatuz bildu gara, eta biltzen gara, urtero hemen.

Egia
Lau haizetara aldarrikatuko duena egun beltz hartan Durangoko etxe, kale, eliza edo bazterretan egon ziren herritarrak ez zirela izan euren auzokideen hiltzaileak. Ez elizgizon, ez militar ez beste edozein motako agintaririk, ez zuela eskubiderik Durangon egindako erailketa agintzeko. Ezta ere, gertatu zen bezala, pulpitu eta edozelako tribunatatik gertatutakoa justifikatzeko, zuritzeko edo derrigorrez isilarazteko.

Justizia
Gutxienez erailketa hartan kide izan ziren erakunde, estatu, eleiza eta instituzioen aldetik herritarrok, eta bereziki lekukoak izan zirenak, barkamen hitzak itxaroten jarraitzen ditugu.

Memoria
Gertatutakoa gogoratzeko eta ondorioz aldarrikatzeko altu, argi eta garbi… Berriro ez, ez hemen, ez inon, beste Durangorik ez!.

Oroimena
Urteetan sufritu izan dutenei adierazteko bakardadean, isiltasunean, sufritzen iraun duten urte horietan herri hau ere, isiltasunean, eurekin egon dela. Euren sufrimendua gurea egiten dugula eta hildakoak bizirik irauten dutela, herri honek ez dituelako ahaztu. Esaera zaharrak gogoratzen digun bezala “ahazten ez dena ez da hiltzen ”.

Gaur,
80 urte geroago, berriro elkartu gara 1937ko Martxoaren 31 gogoan izan eta Durangorik berriro ez aldarrikatzeko